Czyszczenie zaworu EGR w silnikach Fiat 1.9 Multijet

Zawór EGR w silnikach diesla to dość znana część, głównie ze względu na to, że wcześniej czy później daje znać o sobie. Objawy awarii są różne – czasem pojawia się kontrolka Check Engine, innym razem brakuje mocy. Poniżej opis naprawy zaworu w 8 zaworowych silnikach Fiata Multijet i montowanych w Oplach 1.9 CDTI.

Jak działa zawór EGR, dlaczego są z nim problemy?

Zawór EGR, po polsku zawór recyrkulacji spalin (Exhaust Gas Recirculation) łączy kolektor wydechowy z kolektorem ssącym. Jest on sterowany przez sterownik silnika. Jego zadaniem jest doprowadzenie części spalin z powrotem do układu dolotowego i dalej do cylindrów. W skrócie – część spalin trafia wraz z powietrzem znowu do silnika. Dzięki temu w dieslach zmniejsza się zanieczyszczenia, spaliny mniej śmierdzą, silnik szybciej się nagrzewa. Minus to zabrudzenie kolektora ssącego sadzą oraz „koksem”, który powstaje po zmieszaniu spalin z oparami oleju, które są doprowadzane z odmy do układu dolotowego.

Jeśli jedziemy samochodem ze stałą prędkością i silnik nie jest mocno obciążony czy stoimy na światłach na wolnych obrotach, to sterownik otwiera zawór EGR i część spalin wraz z powietrzem trafia znowu do silnika. Jeśli ruszamy z miejsca, rozpędzamy się, wyprzedzamy, czy jedziemy pod górę, zawór EGR jest zamknięty, a do cylindrów pompowane jest czyste powietrze i cieszymy się mocą i momentem obrotowym.

Sam zawór dawniej sterowany był podciśnieniem (w silnikach TDI poprzez elektrozawór N18). Obecnie są to układy, gdzie regulację przeprowadza się bezpośrednio elektrycznie (silniki krokowe lub zawory elektromagnetyczne).

Dlaczego EGR sprawia problemy? Najczęściej dochodzi do mechanicznego zablokowania zaworu wskutek sadzy, która się w nim odkłada. Zawór blokuje się wtedy w pozycji zamkniętej lub jest w mniejszym czy większym stopniu otwarty.

Objawy niesprawnego zaworu EGR

Część problemów z zaworem EGR zasygnalizuje nam sterownik silnika, część zaobserwujemy sami. EGR może zostawić w sterowniku błędy:

• P0400 – błąd ogólny, oznaczający błędny przepływ,
• P0401 – za niski przepływ spalin – zawór otwiera się w zbyt małym zakresie lub wcale
• P0402 – nadmierny przepływ spalin – zawór EGR nie domyka się,
• P0403 – otwarty obwód sterowania zaworem EGR – odłączony kabel sterowania zaworem, przepalona cewka elektrozaworu.

U mnie, w Fiacie Bravo z 2007 roku, z 8 zaworowym silnikiem 1.9 Multijet o mocy 120km, w pierwszej fazie uszkodzenia sterownik nie zarejestrował żadnego błędu. Za to do 2000 obrotów silnik nie miał mocy, ciężko było ruszyć z miejsca. Poniżej 2000 obrotów jechanie pod niewielką górkę nawet na 3 biegu nie było możliwe. Na usterkę z zaworem EGR skierował mnie efekt gaszenia silnika. Normalnie silnik gasł dość twardo, za sprawą klapy gaszącej, która zamyka dopływ powietrza. W momencie usterki silnikiem po zgaszeniu wyraźnie trzęsło. Mimo zamkniętej klapy gaszącej i braku powietrza, silnik zasysał spaliny przez niedomknięty zawór EGR.

Pierwsze co zrobiłem, to odłączenie zaworu – nic to dało, prócz zapalenia się kontrolki Check Engine. Odkręciłem więc samą cewkę (czarny element z tworzywa, zdjęcia poniżej) i wcisnąłem siłą zablokowany tłok, który otwiera i zamyka zawór. Kontrolka Check Engine świeciła nadal, ale samochód odzyskał moc. W innych silnikach, szczególnie z normą Euro 5 i nowszych może to powodować przejście w tryb awaryjny. Po podłączeniu samochodu pod komputer wyglądało to tak:

W wolniejszej chwili przyszedł czas na demontaż zaworu, oczyszczenie i usprawnienie.

Demontaż zaworu EGR

PRO TIP: wykręcenie dolnej rurki jest nieco kłopotliwe z uwagi na mało miejsca. Na początek można wykręcić cewkę elektrozaworu, zostawiając sam zawór na silniku.

Demontaż całego zaworu warto rozpocząć od wykręcenia rurki z prawej, doprowadzającej spaliny do kolektora ssącego:

Teraz czas na trochę gimnastyki i wykręcenie dolnej rurki. Dojście jest słabe, ale mała grzechotka i małe pokrętło dało radę. Nad zaworek jest jakiś mały sterownik w plastikowej obudowie, warto go zdemontować na czas zabawy z EGR’em. Podczas odkręcania rurek trzeba uważać, by uszczelki nie pospadały na dolną osłonę silnika. Okręcenie EGR od kolektora ssącego to już formalność:

Odpinamy wtyczkę i idziemy w cieplejsze miejsce (robiłem to w grudniu, w nieogrzewanym garażu). Po demontażu wygląda to tak:

Rozkręcenie na części pierwsze i czyszczenie zaworu EGR

Cały zawór składa się z części mechanicznej metalowej oraz elektrycznej – elektrozaworu. Po ich rozdzieleniu wyglądało to tak:

I już mamy winowajcę – sadza, która wydostała się z zaworu zablokowała tłok przesuwany przez elektrozawór. Od razu zaznaczam, że jakieś czyszczenie płynami itp, bez rozebrania na części pierwsze nie przyniesie pożądanego efektu. Na pierwszy ogień pobieżne czyszczenie z góry – pomoże tu zmywacz do hamulców, nafta itp:

Teraz odwracamy cewkę wtyczką do góry:

Dokładnie na środku cewki wiercimy otwór o średnicy 3 mm, tak jak na zdjęciu:

I przez ten otwór wybijamy tłoczek z ośką, sprężyną i zabezpieczającą tuleją, która znajduje się na łączeniu elektrozaworu z zaworem:

I już widać, że tłoczek zarósł sadzą, która go zakleszczyła, rozkładamy to dalej, czyli wyciągamy z tłoczka oś z małą sprężynką:

Teraz czas na dokładne oczyszczenie tego z sadzy, cylinder cewki też. Ja rzuciłem to na 2-3 godziny do kubka z naftą, później dokładnie czyściłem zmywaczem do hamulców, tłoczek i cylinder dodatkowo przeszlifowałem drobnym (800) papierem ściernym. Niestety na moim tłoczku pojawiły się wżery, do których w przyszłości będzie lepić się sadza. Po oczyszczeniu wygląda to tak:

Przy składaniu kolejność elementów to: duża sprężyna, za nią tłok, w niego wkładamy oś z małą sprężynką a na to tuleja zamykająca, czyli jak na zdjęciu

Tłok posmarowałem smarem ceramicznym, cienką warstwą, po czym wsadziłem to w elektrozawór:

Na koniec delikatnie wcisnąłem tuję zamykającą, a wywiercony otwór zaślepiłem meblową zaślepką do konfirmatu :).

Montaż naprawionego zaworu EGR i usprawnienie

Przed montażem warto zaopatrzyć się w uszczelkę – zaślepkę – kryzę z 3 małymi otworami zamiast jednego dużego. Ograniczy ona ilość spalin dostających się do zaworu i spowoduje, że sam zawór będzie pracował w szerszym zakresie. Ogólnie przedłuży to żywotność oraz zmniejszy zanieczyszczenie układu dolotowego sadzą.

Koszt to kilkanaście złotych, a skuteczność tak duża, że rozwiązanie było stosowane w serwisach Fiata. Uszczelkę / kryzę powinno się montować na dolnej rurce wychodzącej z kolektora wydechowego, mimo, że łatwiej byłoby na bocznej. Dlaczego? Bo wtedy redukujemy spaliny idące do samego zaworu EGR, a nie kolektora. Prawidłowy montaż pokazuje schemat:

I jeszcze jedno ułatwienie montażu: można wkręcić najpierw sam metalowy zawór – bez elektrozaworu. Będzie trochę łatwiej manewrować imbusem przy przykręcaniu dolnej rurki.

Podsumowanie

Koszt całej „zabawy” z regeneracją zaworu EGR to około 30zł – w tym uszczelka-zaślepka, nafta, smar ceramiczny. Potrzebny czas to mniej niż 2 godziny. W moim przypadku rozwiązało to definitywnie problem, po naprawie EGR pracował wzorowo, co sprawdziłem w programie Multiecuscan, również silnik pracował bez zarzutu.

Oczywistym jest, że problem powróci, bo sadza nadal będzie przepuszczana do cewki. U mnie po 11 miesiącach i ponad 10.000 km wszystko działało nienagannie, dalej nie wiem, bo samochód jest już w innych rękach.